Ay: Kasım 2023

ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ VE ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ MEZUNLARI NE İŞ YAPAR, HANGİ ALANLARDA ÇALIŞIR?

Elektrik Mühendisliği ve Elektrik Elektronik Mühendisliği: Teknolojinin Temel Taşı

Üniversitelerin elektrik mühendisliği ve elektrik-elektronik mühendisliği bölümleri günümüzün en dinamik ve araştırılan mühendislik alanlarından biridir. Elektrikle veya elektronikle ilişkili birçok teknoloji sistemleriyle entegre çalışabilen bu bölümün profesyonelleri, genel olarak elektrik enerjisinin üretimi, iletimi, dağıtımı ve kontrolü,  mikroelektronik, bilgi iletimi ve güç elektroniği, elektrikli araçlar, akıllı şebeke sistemleri kontrol ve otomasyon sistemleri, elektrik makineleri, alçak gerilim, orta gerilim ve yüksek gerilim sistemleri, yenilenebilir enerji,  telekomünikasyon ve haberleşme sistemleri, yazılım, elektronik cihazların tasarımı ve geliştirilmesi üzerine çalışmaktadır. Özellikle bilgisayar mühendisliği, yazılım mühendisliği, makine mühendisliği, mekatronik mühendisliği gibi alanlarla çok yakın ilişkili olduğundan elektrik veya elektrik-elektronik mühendisleri bu alanlarda da çalışabilmektedir.

Elektrik ve Elektrik-Elektronik Mühendislerinin Çalışma Alanı Çok Geniştir.

Elektrik Mühendisliği ve Elektrik Elektronik Mühendisliği Arasındaki Fark Nedir?

Üniversitelerde alınan derslere göre elektrik mühendisleri ekstra yüksek gerilim tekniği ve ilişkili dersleri alabiliyorken, elektrik elektronik mühendisleri bu dersleri almamaktadır. Bunun yerine daha çok elektronik düzenleri, sayısal işleme, telekomünikasyon ve haberleşme sistemleri, yazılımla ilgili daha çok dersler görmekte ve bu alanlarda uzmanlaşabilmektedir. Bu elektrik mühendislerinin elektronik sistemleri, yazılım veya haberleşme sistemleri alanında uzmanlaşamayacağı anlamına gelmez. Üniversitelerde seçilen dersler ve uzmanlaşmak istenilen alanlar mühendis adayının seçimine bırakılır.

İki bölüm arasındaki bir önemli fark da serbest müşavir mühendislik (SMM) hizmeti imza yetkisidir. SMM belgesi olan elektrik ve elektrik elektronik mühendisleri, işlerinin ve sundukları hizmetlerin sorumluluğunu üstlenirler. Bu kapsamda elektrik sistemi planları oluşturabilir, bakım prosedürlerini geliştirebilir, güvenlik standartlarını sağlayabilir ve performansı artırmak için önerilerde bulunabilirler. Birkaç çeşit SMM belgesi vardır. Elektrikle ilgili bunlardan en çok kullanılanları asansör SMM belgesi, elektrik 1 kV altı tesisler için SMM belgesi, elektrik 1 kV üstü ve 1 kV altı tesisler SMM belgesidir. Elektrik mühendisleri mezun olduktan sonra bu üç belgeyi alabilirken elektrik elektronik mühendisleri sadece asansör ve elektrik 1 kV altı tesisler için SMM belgesi alabilir. çünkü elektrik 1 kV üstü olan SMM belgesi yüksek gerilimle alakalıdır. Elektrik mühendisleri yüksek gerilim tekniği derslerini üniversitede lisans sürecinde alırken, elektronik mühendisleri veya elektrik elektronik mühendisleri almaz. Bunun için elektrik elektronik mühendisi lisans eğitimi sürecinde elektrik makineleri, iletim sistemleri, dağıtım sistemleri, güç sistemleri, enerji sistemleri, elektrik tesisleri, koruma ve yüksek gerilim teknikleri gibi en az üç benzer dersi ekstra alarak yüksek gerilimli projeler için SMM belgesi edinebilir.

Elektrik Elektronik Mühendisleri Elektronik Devre Tasarımında, Araştırma ve Geliştirme Konularında Çalışabilir.

Elektrik Mühendisliği ve Elektrik-Elektronik Mühendisliği Mezunları Hangi Alanlarda Çalışır?

Elektrik Mühendisliği ve Elektrik-Elektronik mühendislerinin çalışma alanı çok geniştir. Genel olarak belli başlı alanlar aşağıda verilmiştir. Burada önemli olan, çalışılan alan değil, bu alanda ne üzerine uzmanlaştığıdır.

  • Enerji üretimi, iletimi, dağıtımı
  • Orta ve yüksek gerilim sistemleri
  • Yenilenebilir enerji
  • Akıllı şebekeler
  • Alçak gerilim, kontrol ve otomasyon sistemleri
  • Elektrik makineleri (trafo, generatör, elektrik motoru)
  • Elektrikli araçlar
  • Güç elektroniği
  • Elektronik devre sistemleri
  • Haberleşme ve telekomünikasyon sistemleri
  • Yazılım, bilişim ve yapay zeka
  • Robotik ve mekatronik sistemler
  • Savunma sanayi ve havacılık
  • Temel bilimler

Elektrik ve elektrik elektronik mühendisleri için iş, işte öğrenilir. Okulda verilen teorik bilgilerin pratiğe yansıması genelde iş hayatında gerçekleşir. Bunun için yukarıda verilen sektörlerde ne üzerine çalışmak istenildiğine karar verilmelidir. Birçok kariyer planı bulunur. Örneğin yukarıda verilen alanlarda faal olarak bulunan ilgili firmaların arge (araştırma geliştirme), üretim, proje & planlama, satın alma, satış ve pazarlama üzerine çalışabilirken, akademisyen olarak da üniversitelerde çalışma imkanları bulunmaktadır. Bir mühendis bir fabrikada, taahhüt firmasında veya elektrik santrallerinde (güneş enerjisi, rüzgar, hidroelektrik, termal veya nükleer santral olabilir) arge mühendisi, proje mühendisi veya bakım mühendisi olarak çalışabilir. Bu firmaların satın alma ve satış departmanlarında çalışarak teknikten ziyade daha çok ticari faaliyetlerde de bulunabilir. Bir teknoloji, savunma sanayi veya havacılık firmasında yazılım, arge, planlama ve saha servis departmanlarında çalışabilir.

Elektrik Mühendisleri Firmaların Arge, Üretim, Proje, Planlama, Satın Alma, Satış ve Pazarlama Departmanlarında Çalışabilir.

Mühendisler şirketlerde genelde, danışman veya standart mühendis olarak işe başlar, sonra uzman mühendis olur ve sonrasında yönetici pozisyonuna geçerler. Kendi şirketlerini kuran mühendisler ise sadece mühendislik değil, işin ticari, muhasebe, finans, işletme ve şirket yönetimini de iyi bilmesi gerekir. En önemli konulardan biri de yabancı dildir. İngilizcenin yanında ekstra ikinci bir dil daha öğrenilmesi tavsiye edilir. Üniversite sürecinde veya mezun olduktan sonra mühendislerin en az bir kere de olsa yurt dışına çıkmaları önerilmektedir. Çünkü yurt dışında yaşanan tecrübeler mühendislerin kariyerlerine büyük katkıda bulunmaktadır.

Elektrik ve Elektronik Mühendisliği: Çalışma Alanları ve Kariyer Olanakları

Elektrik ve elektronik mühendisliği, modern teknolojinin temelini oluşturan geniş bir disiplin olup, enerjinin üretiminden elektronik cihazların tasarımına kadar çeşitli alanlarda faaliyet gösterir. Elektrik mühendisi ne iş yapar? sorusuna verilecek yanıt, enerji sistemlerinin tasarımı, güç iletimi, yenilenebilir enerji projeleri ve endüstriyel otomasyon gibi birçok farklı alanda çalıştıklarını açıklamaktır. Elektrik tasarım mühendisi, bu sistemlerin detaylı tasarımlarını yaparken, elektrik proje mühendisi, projelerin uygulama ve yönetim süreçlerini üstlenir. Elektrik elektronik mühendisliği çalışma alanları, güç elektroniği, otomasyon sistemleri, haberleşme teknolojileri, mikroişlemciler, ve robotik sistemler gibi geniş bir yelpazeyi kapsar. Özellikle güç elektroniği bitirme projeleri, enerji verimliliği ve sürdürülebilirlik odaklı yenilikçi çözümler geliştirilmesinde önemli bir rol oynar. Elektrik elektronik müh bitirme projeleri, genellikle yenilikçi ürünler veya enerji sistemleri üzerine yoğunlaşır ve mühendislik öğrencilerine kariyerlerinde avantaj sağlar.

Elektrik elektronik mühendisliği dersleri, devre tasarımı, elektromanyetik, dijital sistemler, mikroişlemciler, ve enerji sistemleri gibi temel alanlarda bilgi sağlar. Bu dersler, elektrik elektronik mühendisliği proje geliştirme süreçlerinde gerekli altyapıyı oluşturur. Ayrıca, elektrik mühendisliği sertifika programları, profesyonel gelişim için ek uzmanlık alanları sunar.

Elektrik mühendisliği firmaları, enerji üretim ve iletiminden elektronik tasarıma kadar birçok farklı sektörde faaliyet gösterir. Elektrik ve elektronik mühendisleri, bu firmalarda güç sistemleri tasarımı, akıllı cihaz geliştirme, haberleşme teknolojileri ve otomasyon sistemleri gibi görevleri üstlenir. Elektrik elektronik mühendislerinin çalışma alanları, hem yerel hem de global projelerde geniş fırsatlar sunar. Sonuç olarak, elektrik ve elektronik mühendisliği, hem enerji hem de elektronik sistemlerin yönetimi, tasarımı ve geliştirilmesi için kritik bir öneme sahiptir. Elektrik mühendisliği bitirme projeleri veya eem bitirme projeleri, bu alanda yenilikçi çözümler üreterek hem bireysel hem de sektörel gelişime katkıda bulunur. Bu disiplin, mühendis adaylarına teknoloji odaklı bir kariyer yolu sunar.

ELEKTRİK MAKİNELERİNDE ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ

Elektrik makineleri, motor, generatör gibi hareketli ile transformatörler gibi hareketli olmayan makineler olarak sınıflandırılır. Hareket eden elektrik makineleri, girişlerine uygulanan enerji şekline göre motor veya generatör olarak çalışır. Eğer makinenin girişine elektrik enerjisi verilip, çıkışından mekanik enerji alınıyorsa motor çalışma, girişine mekanik enerji verilip, elektrik enerjisi elde ediliyorsa generatör çalışma olarak adlandılır. Bu iki tip çalışmada elektromekanik dönüşüm vardır. Transformatörlerde bu dönüşüm yoktur çünkü makine girişine elektrik enerjisi verilir, çıkışından da elektrik enerjisi alınır.

Elektrik Makinelerinde Elektromekanik Enerji Dönüşümü

Elektrik makinelerinde enerji dönüşümünün oluşabilmesi için Faraday, Biot-Savart ve Amper yasalarından faydalanılır. Bu yasalar elektrik mühendisliğinin temel yasalarıdır.

Elektrik Makinelerinin Sınıflandırılması

Hareketsiz Elektrik Makineleri

  • Güç transformatörleri
  • Dağıtım transformatörleri
  • Ölçü transformatörleri
  • Oto transformatörler
  • İzolasyon transformatörleri vb.

Hareketli Elektrik Makineleri

Hareketli elektrik makineleri öteleme (lineer motorlar) ve dönme hareketi yapan makineler olmak üzere ikiye ayrılır. Dönme hareketi yapan elektrik makineleri ise alternatif akım, doğru akım ve özel elektrik makineleri olmak üzere üçe ayrılır.

Alternatif akım makineleri

  • Asenkron makineler
  • Senkron makineler

Doğru akım makineleri

  • Serbest uyarmalı doğru akım makineleri
  • Şönt uyarmalı doğru akım makineleri
  • Seri uyarmalı doğru akım makineleri
  • Karma (kompund) uyarmalı doğru akım makineleri

Özel elektrik makineleri

  • Sabit mıknatıslı (permanent magnet) makineker
  • Servomotorlar vb.
Döner Elektrik Makinelerinde Hava Aralığından Dolayı Sürtünme ve Vantilasyon Kayıpları Olur

Elektrik Makinelerinde Kayıplar

Elektrik makineleri enerji dönüşümünü gerçekleştirirken makineye verilen giriş gücü, bazı kayıplara uğrayarak çıkıştan alınır. Çünkü makine yapısında kullanılan demir, bakır, alüminyum vb. malzemelerin yapılarından dolayı kayıplar meydana gelir. Aynı şekilde hareketli elektrik makinelerinde ise ekstra bir de hava boşluğundan kaynaklanan sürtünme kayıpları da mevcuttur. Dolayısıyla elektrik makinelerinde çıkıştan alınan güç tam olarak %100 verimde alınamaz.

Transformatörlerde sadece bakır ve demir kayıpları (boşta ve yükte kayıplar) meydana gelirken (Pk), dönme hareketi yapan makinelerde bu kayıpların yanında sürtünme ve soğutma için harcanan vantilasyon kayıpları da (Pv) da oluşur. Verim, elektrik makinesinden alınan çıkış gücünün (Pç), giriş gücüne (Pg) oranıdır ve yüzde olarak tanımlanır.

Transformatörlerde verim hesabı aşağıdaki formülle yapılır.

    \[P_g=P_ç+P_k\]

    \[Verim=\frac{P_ç}{P_g}\]

Elektrik motorlarında verim hesabı aşağıdaki formülle yapılır.

    \[P_{elek}=P_{mek}+P_k+P_v\]

    \[Verim=\frac{P_{mek}}{P_{elek}}\]

Generatörlerde verim hesabı aşağıdaki formülle yapılır.

    \[P_{mek}=P_{elek}+P_k+P_v\]

    \[Verim=\frac{P_{elek}}{P_{mek}}\]

Elektrik Makineleri: Temelleri, Çeşitleri ve Uygulamaları

Elektrik makineleri, elektrik enerjisinin mekanik enerjiye veya mekanik enerjinin elektrik enerjisine dönüştürülmesinde kullanılan temel cihazlardır. Temelleri, enerji dönüşümünün çalışma prensiplerini açıklayarak, bu makinelerin çeşitli endüstriyel ve ticari uygulamalar için nasıl kullanıldığını öğretir.

Asenkron ve senkron makineler, en yaygın kullanılan türleridir. Asenkron makineler, genellikle endüstriyel motorlarda tercih edilirken, senkron makineler, jeneratörler ve özel motor uygulamalarında yaygın olarak kullanılır. Doğru akım makineleri, elektrik motorları ve jeneratörler gibi enerji dönüşüm cihazlarının bir diğer önemli grubudur. Bu makinelerin farklı türleri ve kullanım alanları, doğru akım makineleri çeşitleri konusuyla detaylı şekilde incelenir. Pratikte, elektrik bobin sarma makinası veya bobinaj motor sarım makineleri, makinelerinin üretim ve tamir süreçlerinde önemli bir role sahiptir. Örneğin, trafo sarım makineleri, elektrik transformatörlerinin bobinlerinin sarılmasında kullanılırken, bobinaj sarım makinası, motorların sarım işlemleri için idealdir. Bu makineler, elektrik motorlarının ve jeneratörlerin uzun ömürlü ve verimli çalışmasını sağlar. Ayrıca, elektroteknik alanında uzmanlaşmak isteyenler için bu temel bilgiler, mühendislik ve teknik kariyerlerin vazgeçilmez bir parçasıdır. Sonuç olarak, elektromekanik dönüşüm modern teknolojinin temel yapı taşlarından biridir. Teorik bilginin yanı sıra, bobinaj motor sarım makineleri gibi pratik araçlar, bu makinelerin üretim, bakım ve tamir süreçlerinde kritik bir rol oynar. Bu alanda edinilen bilgiler, elektrik enerjisinin etkin ve verimli bir şekilde kullanılmasını sağlar.

WEB DESIGN BY CAGIN OZCIVIT / COPYRIGHT 2022